Życie poszkodowanego w
wypadku przy pracy lub powstałego w innych okolicznościach bardzo często zależy
od postawy ratujących oraz znajomości udzielania pierwszej pomocy. Obowiązek
ratowania poszkodowanego spoczywa na każdym. Osoby udzielające pierwszej pomocy
nie powinny obawiać się odpowiedzialności karnej za niewłaściwe jej udzielanie.
Przed prawem odpowiada tylko
ta osoba, która tej pomocy nie udzieliła, a mogła to uczynić bez narażenia
siebie i innych osób ratujących poszkodowanego.
Jak pomóc poszkodowanemu?
Obowiązują pewne
standardy postępowania. I tak, w
sytuacji kiedy to zdrowie, a nawet życie poszkodowanego zależy od naszych
działań, musimy:
·
zachować spokój,
·
powiadomić
pogotowie ratunkowe,
·
usunąć
poszkodowanego – jeśli jest to konieczne – ze środowiska zagrażającego życia,
jednocześnie podjąć akcję ratunkową,
·
przeprowadzamy
wstępną ocenę stanu poszkodowanego:
-
jego świadomości
(zadajemy jakieś pytanie),
-
czy oddycha
(przykładając rękę do ust chorego),
-
czy jest
zachowana czynność serca (sprawdzamy na tętnicy szyjnej),
-
czy nie wystąpiły
objawy krwawienia wewnętrznego (objawy wstrząsu pourazowego, tzn. bladość
powłok skórnych, niepokój lub obojętność, zimny pot, szybkie, słabo wyczuwalne
tętno),
-
sprawdzić, czy
nie wystąpiły złamania, oparzenia itp.
Postępowanie nasze będzie
uzależnione od objawów, jakie stwierdzimy.
1. Przenoszenie poszkodowanego
Ciężko poszkodowanego należy
przenieść w taki sposób, aby nie sprawiać bólu i nie spowodować pogorszenia
jego stanu. Przenosić powinny trzy osoby ustawione z jednej strony lub dwie
osoby i trzecia ze strony przeciwnej pośrodku. Przyklękają na lewe kolano i
wsuwają obie dłonie pod ciało poszkodowanego: jedna osoba - pod głowę i plecy,
druga - pod krzyż i miednicę, trzecia pod uda i podudzia, przy czym
jednocześnie podnoszą do góry celem przeniesienia w bezpieczne miejsce.
2. Opatrywanie ran
Udzielający pierwszej pomocy
powinni zadbać o swoje bezpieczeństwo, gdyż każda rana może być źródłem
zakażenia. Przede wszystkim należy używać rękawic (np. gumowych). Rany nie
wolno przemywać wodą, środkami leczniczymi, zasypywać proszkami i smarować
maściami, gdyż utrudnia to gojenie. Przenoszony brud z powierzchni skóry do
rany może wywołać zakażenie. Na ranę nakładamy wyjałowioną gazę, której nie
należy dotykać rękami na powierzchni, a tylko chwytać za jej obrzeża, i owijamy
bandażem. Oczyszczenie ran z brudu, ziemi itp. należy do lekarza.
3. Tamowanie krwotoków
W przypadku nacięcia,
przebicia żył tętniczych kończyn górnych i dolnych należy je podnieść do góry.
Na ranę przyłożyć wyjałowiony opatrunek i mocno przyciskać przez 4 - 5 minut.
Nie należy dotykać rany palcami. Kiedy krwawienie nie ustaje, czynność należy
powtórzyć.
Krwotok możemy próbować
powstrzymać stosując ucisk palcami tętnicy lub żyły pomiędzy miejscem zranienia
a sercem.
W przypadku krwotoku z nosa
poszkodowanego należy położyć lub posadzić, odchylić mu lekko głowę ku tyłowi,
nałożyć okład z zimnej wody. Można włożyć do nosa kawałek wyjałowionej waty i
jednocześnie uciskać nos palcami. Watę umoczyć w wodzie utlenionej. Krwotoki z
ran twarzy wstrzymuje się przyciskając tętnicę szczękową do dolnego brzegu
dolnej szczęki.
Krwotok z czoła i skroni
wstrzymuje się poprzez przyciskanie tętnicy skroniowej z przodu ucha.
Krwawienie z dużych ran głowy
wstrzymuje się przyciskając tętnicę do kręgów szyi, a z dołu pachowego
przyciskając tętnicę podobojczykową do kości w dole nadobojczykowym. Na
przedramieniu przyciska się tętnicę ramieniową, pośrodku ramienia od strony
wewnętrznej. Po udzieleniu pierwszej pomocy poszkodowanym z uszkodzonymi
tętnicami należy niezwłocznie powiadomić Pogotowie Ratunkowe, by umożliwić
udzielenie niezbędnej dalszej pomocy lekarskiej. W przypadku krwotoku z dróg
rodnych, chorą położyć na brzuch, nałożyć zimny okład na podbrzusze i przewieźć
do szpitala.
Pamiętaj:
·
nie wyjmuj ciał
obcych z rany,
·
nie kładź waty na
otwartą ranę.
4. Złamania kości: dzielimy na zamknięte i otwarte
Złamanie kości czaszki: na skutek upadku na głowę lub uderzenia w głowę.
Objawy: poszkodowany jest nieprzytomny, krwawi z uszu i ust. Postępowanie:
zimny okład na głowę, zapewnić spokój i skierować do szpitala. Złamanie
kręgosłupa – silny ból w kręgosłupie, sztywność karku lub w stopach. Nie
przemieszczać chorego. Wezwać pomoc instytucjonalną. Złamanie i zwichnięcie
obojczyka objawia się bólem i znacznym obrzękiem w okolicach obojczyka. Włożyć
do dołu pachowego zwitek waty, zgiąć rękę pod kątem prostym, zawiesić na
temblaku zrobionym z chustki i na uszkodzone miejsce nałożyć zimny okład.
Złamanie żeber objawia się silnym bólem przy oddychaniu, kaszlu,
kichaniu i przy ruchach. Mocno obandażować klatkę piersiową lub dobrze ściągnąć
ręcznikiem podczas wydechu. W przypadku stłuczenia lub zwichnięcia stosować
zimne okłady z wody i mocno zabandażować. Miejsca stłuczonego nie jodynować,
rozcierać lub smarować maściami.
Złamania kończyn
W przypadku ręki należy ją
unieruchomić za pomocą deski lub szyny tak, aby dwa sąsiadujące stawy uległy
unieruchomieniu, zawiesić na temblaku i przymocować do tułowia.
Przy złamaniu i zwichnięciu
palców u rąk należy przymocować deseczkę na szerokość dłoni, zabandażować.
Długość deseczki powinna być od końca palców do przedramienia.
Złamanie kończyn dolnych – należy unieruchomić na desce od
długości pięty, by zachodziła poza miednicę, i przymocować do tułowia.
Pamiętaj:
·
nie zmieniaj
ułożenia kończyny,
·
nie próbuj
nastawiać złamania,
·
unieruchom
kończynę w jej aktualnym położeniu,
·
przy złamaniu
otwartym nie dotykaj wystających odłamów kostnych – łatwo ulegają zakażeniu.
5. Usuwanie obcych ciał z oka
Najlepiej zanurzyć twarz w
wodzie i przez chwilę mrugać zaprószonym okiem. Nie wolno trzeć oczu. Ciała
obce z oczu usuwa tylko lekarz okulista.
6. W przypadku obrażeń brzucha, rażącej bladości na
twarzy i silnych bólów, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe w celu
szybkiego przewiezienia poszkodowanego do szpitala. Mogło zaistnieć uszkodzenie organów
wewnętrznych (krwotok wewnętrzny).
7. Oparzenia cieplne
Udzielając pierwszej pomocy
poszkodowanemu, trzeba przestrzegać pewnych zasad: Niezależnie od stopnia
oparzenia należy zdjąć lub rozciąć ubranie przykrywające poparzone miejsca.
Jeśli poparzeniu uległa dłoń, usuń z niej wszystkie ciasne przedmioty, zanim
wystąpi obrzęk. Oparzoną część ciała włóż pod bieżącą zimną wodę na co najmniej
10 - 15 minut. Łagodzi to ból i zapobiega obrzękowi. Przede wszystkim zmniejsza
głębokość uszkodzenia skóry. Przy wystąpieniu pęcherzy na oparzone miejsce
połóż sterylną gazę. Owiń bandażem. Właściwie każde oparzenie, poza zupełnie
błahym, powinien obejrzeć lekarz.
Pamiętaj:
·
nie używaj waty
do opatrywania poparzonych miejsc,
·
staraj się nie
dotykać oparzonych okolic – łatwo ulegają zakażeniu.
8. Oparzenia
chemiczne kwasami stężonymi (siarkowym, azotowym, solnym) i ługami żrącymi
(sodą kaustyczną, bielidłami, niegaszonym wapnem itp.)
Miejsca oparzone należy
niezwłocznie przemywać strumieniem bieżącej wody z kranu przez co najmniej
10-15 min. Po dokładnym obmyciu wodą nałożyć okład z roztworem sody (jedna
łyżeczka od herbaty na szklankę wody), a na miejsce oparzone ługiem – okład ze
słabego roztworu octu lekko kwaśnego albo kwasu bornego (jedna łyżeczka od
herbaty na szklankę wody).
9. Zatrucia gazami i trującymi parami
Poszkodowanych należy
natychmiast wynieść z zatrutego pomieszczenia na świeże powietrze, rozluźnić
wszystkie części ubrania i przykryć, by uchronić ich przed utratą ciepła i
nadmiernym oziębieniem ciała. Wstrzymanie oddechu następuje przy zatruciach
tlenkiem węgla, siarkowodorem, cyjanowodorem, benzenem i innymi węglowodorami
aromatycznymi i pochodnymi, które działają bezpośrednio na ośrodkowy układ
nerwowy. Działają one dusząco, przez zahamowanie dostawy tlenu z płuc do
tkanek. Być może zaistnieje konieczność wentylowania poszkodowanego metodą
usta-usta. Nie stosuje się jej przy zatruciach benzenem. W przypadku zatrucia
przez przewód pokarmowy podstawowym zabiegiem jest wywołanie wymiotów poprzez
podanie wody o temperaturze pokojowej, węgla aktywowanego, białka jaja (węgiel
w postaci gęstej zawiesiny – jaja 4 szt. na 1/2 litra wody). Mleka nie
stosujemy przy zatruciach fosforem, gdyż przyspiesza wchłanianie trucizny.
Znakomitą odtrutką przy połknięciu kwasu (solnego, siarkowego, azotowego) jest
roztwór tlenku magnezowego. Nie wolno stosować węglanu sodu. W przypadku
zatrucia przez skórę np. aniliną, nitrobenzenem, etyliną i pochodnymi, należy skórę
zmywać bieżącą wodą, tak by strumień wody ze spłukaną trucizną nie skaził
zdrowych części ciała. Oparzone oczy spłukujemy strumieniem letniej wody. Wody
nie stosujemy przy oparzeniach wapnem niegaszonym. We wszystkich przypadkach
zatruć poszkodowanych należy skierować do przychodni specjalistycznych.
10. Udar cieplny
Występuje w pomieszczeniach o
bardzo wysokiej temperaturze i dużej wilgotności, tj. powyżej 40°C i
wilgotności powyżej 75%. W tych warunkach występuje ogólne osłabienie,
przyspieszenie tętna, szybki i płytki oddech , nadmierne pocenie, dreszcze,
bóle, zawroty głowy mdłości, bladość skóry. Ratując chorego, należy go wynieść
z pomieszczenia, na głowę położyć zimny
kompres lub lód, podać do picia chłodne płyny,
krople nasercowe (np. kardiamid ). W razie wystąpienia bezdechu
zastosować sztuczne oddychanie (16-20 razy na minutę), do momentu, kiedy chory
zacznie oddychać. Chorego niezwłocznie przewieźć do szpitala.
11. Omdlenie
Najczęściej oznacza
krótkotrwałą, zwykle kilkusekundową lub parominutową utratę przytomności.
Objawy: bladość skóry, pocenie się, zawroty głowy, kłopoty ze wzrokiem,
dzwonienie w uszach, ostatecznie utrata przytomności. Pomoc: połóż chorego na
plecach, zapewnij mu dostęp powietrza, unieś wysoko jego nogi, rozluźnij ubranie.
Jeśli chory jest nieprzytomny, należy go ułożyć w tak zwanej pozycji bocznej
ustalonej.
·
uklęknij z boku
poszkodowanego,
·
ułóż bliższą
tobie rękę chorego wzdłuż tułowia, drugą rękę, zgiętą w łokciu, przełóż nad
jego klatką piersiową,
·
unieś kolano nogi
leżącej dalej od ciebie, delikatnie pociągnij za łokieć i kolano, obracając
poszkodowanego w swoją stronę,
·
odchyl głowę
chorego do tyłu, aby zapewnić drożność dróg oddechowych, sprawdź tętno.
12. Odmrożenia
Występują w trzech stopniach.
Lekkie odmrożenia charakteryzują się uczuciem palenia i kłucia w miejscu
odmrożonym, bladnięcie i utrata czucia. Ratując poszkodowanego, należy
zastosować ciepłe (lecz nie gorące) kąpiele i ostrożnie rozcierać miejsca suchą
czystą ręką. Nie wolno rozcierać brudnymi szmatami lub śniegiem. Przy
odmrożeniach II-go stopnia miejsca odmrożenia są ciemnoczerwone lub sine,
tworzą się pęcherze wypełnione przezroczystym lub lekko krwistym płynem. Nie
należy moczyć ani rozcierać odmrożonych miejsc, a także przekłuwać pęcherzy.
Chorego szybko przewieźć do szpitala. Odmrożenia III-go stopnia: skóra ma
zabarwienie czerwonosine lub fioletowe, następuje jej martwica. Najpierw silny ból w miejscu odmrożenia,
później brak czucia.
Poszkodowanego należy stopniowo
ogrzać, podać środki przeciwbólowe, przykryć miejsca odmrożenia jałowym
opatrunkiem i szybko przewieźć do szpitala.
13. Porażenie prądem elektrycznym
·
odetnij dopływ
prądu, wyłącz główny przełącznik (bezpiecznik) lub wyciągnij z kontaktu wtyczkę
urządzenia elektrycznego,
·
jeśli to możliwe,
odsuń poszkodowanego od źródła prądu; zrób to za pomocą np. drewnianego kija od
szczotki lub drewnianego krzesła, stojąc na suchej macie gumowej, książce lub
złożonej gazecie.
Pamiętaj:
·
nie dotykaj skóry
poszkodowanego, jeśli ma on kontakt z przewodem pod napięciem,
·
nie dotykaj też
kabla elektrycznego,
·
wezwij pogotowie,
·
skontroluj oddech
i tętno; w razie bezdechu – zastosuj sztuczne oddychanie, braku tętna – masaż
serca,
·
przytomnego ułóż
wygodnie i okryj.
Sztuczne oddychanie
Przy podejrzeniu urazu
kręgosłupa (np. po upadku z wysokości) można wykonywać tylko trzecią i czwartą
spośród poniższych czynności.
1. Upewnij się, czy poszkodowany leży na twardej, równej
powierzchni. Sprawdź, czy w ustach nie ma ciał obcych.
2. Odchyl głowę poszkodowanego do tyłu – trzymając jedną
dłoń na jego czole, drugą chwytając podbródek.
3. Zaciśnij skrzydełka nosa za pomocą kciuka palca
wskazującego. Weź głęboki wdech. Obejmij szczelnie jego usta. Wykonując szybki
wydech, wdmuchnij powietrze do jego dróg oddechowych. Gdy zauważysz, że klatka
poszkodowanego unosi się, odejmij usta, przystaw ucho do jego ust, aby usłyszeć
szmer wychodzącego powietrza. Kiedy klatka piersiowa opadnie, kontynuuj
sztuczne oddychanie.
Masaż serca
1. Połóż chorego na twardym podłożu na plecach.
2. Wymacaj dolny koniec mostka. Połóż nasadę dłoni w
odległości dwóch palców powyżej tego miejsca.
3. Połóż na dłoni drugą rękę, palce powinny być
uniesione. Pochyl się do przodu, tak by twoje barki znajdowały się nad mostkiem
chorego. Ręce trzymaj wyprostowane.
4. Uciskaj klatkę piersiową na 4-5 cm. Wykonaj to 15 razy
w tempie szybszym niż jeden ucisk na
sekundę (licz równo do trzech i na raz uciskaj).
5. Wykonaj dwa oddechy metodą usta-usta.
Jedna osoba reanimująca: Powtarzaj cykl: 15 ucisków i 2 wdechy dopóki
poszkodowany nie okaże odznak życia lub nie przybędzie pomoc.
Dwie osoby reanimujące: Pierwsza prowadzi sztuczne oddychanie, druga – masaż
serca. Według schematu 5 ucisków 1 oddech.
Pamiętaj:
·
nigdy nie
zostawiaj poszkodowanego bez opieki,
·
staraj się zadbać
o komfort cieplny poszkodowanego,
·
jeśli tylko
sytuacja na to pozwoli – okryj go,
·
w zasadzie
podawanie lekarstw, np. środków przeciwbólowych, jest nie wskazane; być może będzie istniała
potrzeba zaopatrzenia operacyjnego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz