Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przeciwpożarowa przy obsłudze urządzeń i instalacji energetycznych

Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz przeciwpożarowa przy obsłudze urządzeń i instalacji energetycznych

Eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych mogą się zajmować osoby, które oprócz wymagań kwalifikacyjnych zawodowych legitymują się kwalifikacjami w zakresie gospodarki energetycznej:

- uprawnienia typu ,D" - dla dozoru - do którego zaliczyć należy pracowników technicznych, kierujących czynnościami bezpośredniej obsługi (m.in. konserwatorów, naprawiających urządzenia i instalacje lub wykonujących prace kontrolno-pomiarowe ),

- uprawnienia typu “E” - eksploatacji - są to pracownicy wykonujący w ramach czynności służbowych prace w zakresie obsługi, konserwacji i napraw oraz pomiarów urządzeń energetycznych i instalacji.

Działanie prądu elektrycznego na organizm człowieka może być bezpośrednie, gdy następuje bezpośrednie porażenie prądem elektrycznym oraz pośrednie np. pod wpływem reakcji pracownika na porażenie może nastąpić jego upadek z wysokości.

Nieodpowiednia eksploatacja prądu elektrycznego może być przyczyną awarii, pożarów oraz niebezpiecznych zdarzeń dla człowieka.

Wypadki porażenia prądem elektrycznym są związane z złym stanem technicznym urządzeń, niewłaściwą ich obsługą, brakiem przeglądów i konserwacji, nieprzestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa.

Prąd przepływając przez organizm ludzki wywołuje w nim zmiany nazywane porażeniem. Wskutek porażenia może dojść do uszkodzeń organów wewnętrznych, oparzeń, uszkodzeń oczu oraz innych urazów spowodowanych np. upadkiem z wysokości człowieka porażonego.

Prąd :

a. o natężeniu 13 mA i częstotliwości 50 Hz nie wywołuje u człowieka żadnych skutków ubocznych,

b. o natężeniu 13-15 mA utrudnia samodzielne wypuszczenie przedmiotów trzymanych ręką,

c. o natężeniu większym niż 15 mA uniemożliwia samodzielne uwolnienie się spod działania prądu (poszkodowany może przez około 15 sek. być pod działaniem prądu bez większych urazów),

d. o natężeniu 25 i więcej mA jest już śmiertelnym zagrożeniem, np. może zatrzymać akcję serca,

e. o natężeniu powyżej 75 mA jest prądem śmiertelnym.

Elektryczność statyczną.

1. Ładunki elektryczności statycznej mogą gromadzić się zarówno na przedmiotach metalowych jak i na elementach materiałów izolacyjnych. Występują one w przypadku: wzajemnego tarcia stykających się powierzchni np. przepływie cieczy przez rurociąg, podczas rozpylania cieczy lub gazów, przy wypływie gazu, przy nakładaniu np. pędzlem na powierzchnie płaskie klejów itp. materiałów.

2. Wielkość ładunku elektrycznego jest uzależniona od wymiarów stykających się ciał, przenikalności elektrycznej, możliwości odprowadzania ładunków elektrycznych do ziemi. W przypadku przekroczenia wartości krytycznej pola elektrycznego następuje przeskok iskry elektrycznej stykających się ciał  z reguły w postaci iskry elektrycznej.

3. Podstawowym środkiem odprowadzania ładunków elektryczności statycznej jest uziemienie elementów maszyny. Wykorzystuje się tu instalacje służące do realizowania uziemienia ochronnego od porażeń. Przy odprowadzaniu ładunków z powierzchni ciał nie przewodzących prądu elektrycznego stosować należy specjalne pasty, płynne mieszanki lub (jeżeli jest to możliwe) wykorzystywać można nawilżanie powietrza.

Pierwsza pomoc przy  porażeniu prądem.

Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki ma działanie:

- miejscowe, w postaci oparzenia,

- ogólne, w postaci zaburzeń rytmu serca, włącznie z zatrzymaniem akcji serca.

Należy natychmiast uwolnić porażonego spod działania prądu elektrycznego poprzez:

a. wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego,

b. odsunięcie porażonego ze strefy niebezpiecznej,

c. udzielenie pierwszej pomocy  poszkodowanemu.

Ad. a. Wyłączenie napięcia wykonane może być przez przełączenie dźwigni wyłącznika głównego w rozdzielni energetycznej lub wykręcenie wkładek bezpiecznikowych. Przy wykonywaniu tych czynności należy zwrócić uwagę na zachowanie własnego bezpieczeństwa, szczególnie przy wyjmowaniu wkładek typu Bm lub Bu, które można wyjmować tylko przy pomocy uchwytu izolacyjnego.

Ad. b. Porażonego odciąga się od urządzenia znajdującego się pod napięciem tylko w przypadku niemożności wyłączenia właściwego obwodu elektrycznego (np. wykręcenie bezpiecznika jest związane z niebezpieczeństwem dla ratownika). Ratujący może uwolnić porażonego spod działania prądu elektrycznego przez izolowanie. Przy przepływie prądu przez ciało porażonego od ręki do nóg przy równoczesnym zaciśnięciu dłoni na urządzeniu pod napięciem, należy odizolować porażonego przez podsunięcie materiału izolacyjnego pod nogi porażonego. Przy przepływie prądu z jednej ręki do drugiej, odizolowanie polega na podkładaniu materiału izolacyjnego pod kolejne palce poszkodowanego.

Przy uwalnianiu porażonego prądem do 1 kV jako podstawowy materiał izolacyjny wykorzystujemy sprzęt zasadniczy i dodatkowy jak: gumowe rękawice, półbuty gumowe, dywaniki, drążki itp. Można stosować suche materiały tekstylne.

W przypadku porażenia na wysokości, natychmiastowe wyłączenie dopływu prądu może spowodować upadek poszkodowanego. W takiej sytuacji należy zabezpieczyć go przed upadkiem. Tu ratujący musi dokonać oceny sytuacji i wybrać metodę sam.

Prawdopodobieństwo powstania poważnych uszkodzeń organizmu człowieka zwiększa się wraz z upływem czasu działania prądu im jest on dłuższy tym istnieje większe niebezpieczeństwo porażenia ze skutkiem śmiertelnym.

Ad. c W zależności od stanu porażonego należy zastosować odpowiednią akcję ratowniczą:

- przy zatrzymaniu oddechu-sztuczne oddychania,

- przy zatrzymaniu czynności serca-masaż serca,

- przy oparzeniach, krwotokach należy postępować tak, jak w takich przypadkach jest konieczne.

Przekazać chorego do lekarza.

Zagrożenie pożarowe.

Uszkodzone urządzenie elektryczne może być przyczynkiem powstania pożaru. Niewłaściwy stan techniczny powodujący np. nadmierne nagrzewanie się, iskrzenie połączeń elektrycznych w przypadku gdy dzieje się to  w pobliżu materiałów łatwo palnych może doprowadzić do ich zapalenia.

Wybuch nastąpić może w przypadku pracy urządzenia nawet sprawnego, ale nie dostosowanego do pracy w środowisku w którym występują mieszaniny palnych gazów lub cieczy z powietrzem. Szczególnie łatwe jest zapalenie mieszaniny gazu lub par cieczy palnej z powietrzem na skutek powstania iskrzenia urządzenia, lub na skutek nagrzania się powierzchni urządzenia.

W urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV ochronę przeciwpożarową należy zapewnić przez zastosowanie: bezpiecznych napięć, ochronę przeciwporażeniową oraz co najmniej jeden ze środków ochrony dodatkowej.

Wszystkie urządzenia elektryczne są zbudowane w sposób zapewniający bezpieczeństwo. Przy normalnej obsłudze zagrożenie porażenia prądem występuje w przypadku uszkodzenia izolacji przewodu elektrycznego, zerwania lub obluzowania uszkodzonego przewodu powodującego upływ prądu na masę urządzenia, połączenia masowego lub braku zerowania.

Środki ochrony przed porażeniem prądem.

Podzielić je można:

a. na organizacyjne:

- wymagania kwalifikacyjne pracowników,

- właściwa organizacja pracy i jej nadzór,

- właściwe przygotowanie i sprawdzenie stanowiska pracy,

- stosowanie właściwego sprzętu ochronnego

b. techniczne:

- zastosowanie napięć bezpiecznych,

- zerowanie,

- uziemienie ochronne,

- izolacja ochronna,

- wyłączniki przeciwporażeniowe,

- separacja,

- izolowanie stanowiska pracy.

Urządzenia i odbiorniki prądu elektrycznego muszą być tak budowane i konstruowane, aby w normalnej eksploatacji nie występowało zagrożenie porażenia prądem, a w przypadku powstania uszkodzenia nie wystąpiło zagrożenie powstania przebicia elektrycznego.

Dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i obsługi urządzeń elektrycznych należy przede wszystkim:

- szkolić pracowników obsługujących maszyny i urządzenia w zakresie ich bezpiecznej eksploatacji,

- zapewnić okresowe przeglądy, konserwacje oraz pomiary i badania sprawności.

Podstawowym środkiem zapewnienia bezpieczeństwa pracownika przed porażeniem prądem jest izolacja robocza. Obowiązuje okresowe kontrolowanie i wykonywanie pomiarów oporności izolacji przewodów i uzwojeń np. silników elektrycznych. Wartość oporności izolacji przewodów przyjmowanych do eksploatacji nie może być niższa niż 1000 Q, natomiast dla instalacji eksploatowanych nie niższa niż 500 Q na 1 wolt napięcia pracy danego urządzenia.

Ochrona dodatkowa to zapewnienie zerowania, uziemienia ochronnego, ochronnego obniżenia napięcia, izolowanie stanowiska pracy lub obsługi.

Szczególnie pożądane jest wyposażanie obwodów elektrycznych maszyn i urządzeń niebezpiecznych w wyłączniki różnicowo-prądowe.

Sporządził                                                                 Zatwierdził