BEZPIECZNA PRACA PRZY KOMPUTERZE
Zbiór
użytecznych informacji o zasadach pracy przy
monitorach
ekranowych.
Obecnie praca w biurze jest najczęściej pracą na stanowisku na którym
naczelne miejsce zajmuje komputer. Biorąc pod uwagę wzrost ilości stanowisk
pracy biurowej, projektowej, administracyjnej, sterowania procesami
technologicznymi, marketingowej, wynikający z napływu nowych technologii i
rozwoju gospodarczego ocenia się że około 60% populacji zawodowo czynnej spędza
swój czas pracy w pozycji siedzącej. Pozycja ta niestety nie stanowi dla
człowieka pozycji fizjologicznej i nie do tej pozycji został on dostosowanym w
procesach zmian ewolucyjnych. Bardzo
istotnego znaczenia nabiera zwiększone (w porównaniu z pozycją stojącą)
obciążenie kręgosłupa i mięśni grzbietu. Wzrastająca intensywność pracy, nie
pozwala na robienie przerw w pracy i powoduje konieczność długotrwałej pracy w
statycznej pozycji wymuszonej. Ewentualne zdrowotne skutki wykonywania takiej
pracy zostały w opracowaniu, przedstawione na schemacie i szczegółowo opisane.
Ważnym dla wszystkich pracowników wykonujących pracę w takich warunkach, jest
zapoznanie się z koniecznymi do spełnienia warunkami, aby praca powodowała
możliwie najmniejsze szkody i negatywne komplikacje zdrowotne oraz
poznanie prostych sposobów zapobiegania
komplikacjom. Czynnikami wpływającymi na warunki pracy, wydajność i
samopoczucie pracowników są:
Mikroklimat
pomieszczenia.
Temperatura
Wywiera
bezpośredni wpływ na samopoczucie oraz wydajność pracy pracowników.
W okresie
zimowym temperatura w pomieszczeniach pracy powinna wynosić od 20 do 240 C a latem od 23 do 260
C. Jest wskazanym aby pomieszczenia posiadały klimatyzację. Przy braku
klimatyzacji pomieszczenia powinny być często, co 3 - 4 godziny wietrzone,
zwłaszcza w okresie grzewczym. W czasie wietrzenia należy unikać powstawania
przeciągów. Ruch powietrza nie powinien przekraczać od 0,1 do 0,15 m/sek.
Wilgotność
powietrza
Wilgotność
powietrza w pomieszczeniu wynosząca powyżej 50% jest wilgotnością bardzo
pożądaną ponieważ zapobiega wytwarzaniu się nadmiernego natężenia pola
elektrostatycznego w pobliżu komputera. W okresie zimowym w pomieszczeniach z
centralnym ogrzewaniem wilgotność spada do 30% i potencjał elektrostatyczny
ekranu monitora może być szczególnie wysoki. Należy zadbać o zwiększenie
wilgotności powietrza w pomieszczeniach – zakładając odpowiednie parowniki.
Pomieszczenia
Najbardziej
przydatne pomieszczenia dla stanowisk komputerowych powinny posiadać okna skierowane w stronę północną. W
pomieszczeniach których okna skierowane są w innych kierunkach jest wskazane
instalowanie żaluzji na oknach. Za pomocą żaluzji lub pionowych zasłon
zapobiegamy nadmiernemu nagrzewaniu się pomieszczeń i urządzeń pod wpływem
światła słonecznego, a jednocześnie eliminujemy olśnienia i odbicia pochodzące
od jaskrawych płaszczyzn okien.
Oświetlenie.
Poziom
i natężenie oświetlenia regulują Polskie Normy: PN-84/E-02033 „Oświetlenie
wnętrz światłem elektrycznym”. Zalecenia międzynarodowe dla oświetlenia
stanowisk komputerowych są uregulowane w normie ISO 924 oraz ISO 8995.
Najkorzystniejszym
jest oświetlenie w przedziale od 300lx do 700lx, o równomierności oświetlenia
> 0,65. Bardzo ważnym jest aby na klawiaturze komputera średnie natężenie
oświetlenia wynosiło 500 lx.
Z
pola widzenia pracującego powinny być usunięte wszelkie źródła światła
emitujące oświetlenie silniejsze od monitora. Zalecane jest stosowanie
oświetlenia ogólnego, bez doświetlania oświetleniem miejscowym z względu na
powstawanie zjawiska olśnienia. Stosowanie specjalnych opraw posiadających
odpowiednio ukształtowany odbłyśnik i raster w celu ograniczenia olśnienia daje
dobre rezultaty, jest dobrze oceniane przez użytkowników. Duże znaczenie ma
dostosowanie właściwości monitora komputera, a zwłaszcza odpowiednie nasycenie
barwy i kontrastu. Czarne pismo na jasnym tle działa na oczy najłagodniej. Z
uwagi na różną długość fal świetlnych, kolorowe barwy niejednakowo
załamują się na soczewce oka i oko musi się dostosowywać. Zalecane jest pisanie
ciemnych liter na jasnym tle. Zmiany kontrastu powodują szybkie zmęczenie się
oczu. Obowiązuje zasada, że przy 60 cm odległości oczu od monitora, wysokość
wielkich liter i wersalików powinna wynosić co najmniej 5,5 mm. Zaleca się
pracę na minimum 12 punktach oraz wystrzeganie się pracy na 7 punktach.
Ustawodawstwo
polskie zalicza pracę przy monitorach ekranowych do prac uciążliwych. Na 1 stanowisko pracy przy monitorze
ekranowym powinno przypadać 6 m2 powierzchni pokoju o wysokości
najmniej 3,3 m. Jeśli w pomieszczeniu znajduje się więcej niż jeden komputer,
poszczególne stanowiska pracy należy rozmieścić tak aby minimalna odległość
pomiędzy sąsiednimi, równoległymi monitorami wynosiła 60 cm a odległość pomiędzy
tyłem monitora a głową sąsiedniego operatora wynosiła co najmniej 80 cm.
Podłoga w pomieszczeniu z komputerami powinna być gładka, bez szczelin, pokryta
wykładziną antyelektrostatyczną. Stanowiska pracy muszą być tak usytuowane aby
zapewniały każdemu pracownikowi swobodny dostęp do jego stanowiska pracy.
Zagospodarowanie
i umeblowanie pomieszczeń
Monitory,
ustawienie
Monitory
ustawiamy w takich miejscach aby nie odbijało się w nich światło naturalne ani
światło sztuczne. Nie ustawiamy ich na tle okna, naprzeciw okna ani na tle
innych jaskrawych obiektów. Najlepiej jeśli są ustawione bokiem do okna w
odległości co najmniej 1m od okna. Jeżeli nie występuje inna możliwość
organizacyjna, można między monitorami stawiać niewysokie przegrody które
zasłaniają dostęp bezpośredniego światła z okien. Refleksy świetlne, duże
różnice pomiędzy jasnością pomieszczenia a jasnością obrazu powodują szybkie
zmęczenie wzroku, wyczerpanie się zdolności adaptacyjnych oczu, a w następstwie
pogorszenie sprawności funkcjonowania narządu wzroku.
Tło
na którym widzimy monitor, nie powinno być zbyt jasne ani za ciemne. Odchylenia
w tym zakresie dosyć łatwo dają się usunąć przez podświetlenie ściany lub
powieszenie na ścianie obrazu. Aby uniknąć ciągłej akomodacji oka, należy postarać
się aby wszelkie przedmioty na które często spoglądamy miały zbliżoną lub
podobną luminację. Pochylanie się na boki i do przodu (w celu uniknięcia
refleksu świetlnego i polepszenia widzenia) doprowadza do powstawania bólów
kręgosłupa.
Biurko
Powinno
mieć blat o szerokości minimalnej od 80 do 90 cm a długości minimum od 120 do
160 cm. Szerokość blatu powinna być na tyle duża, by swobodnie zmieściły się na
nim klawiatura, myszka, podstawka na dokumenty i monitor. Pomiędzy przednią
krawędzią blatu biurka a klawiaturą musi pozostać od 5 do 10 cm wolnej
przestrzeni na swobodne oparcie dłoni. Wysokość
biurka powinna być dopasowana do naszego wzrostu i powinna posiadać
możliwość regulacji wysokości biurka w zakresie od 65 do 75 cm.
Faktura
blatu powinna być jasna, matowa lub półmatowa co ogranicza możliwość
powstawania olśnień. Im więcej wolnej powierzchni na biurku pozostaje po
ułożeniu na nim wszystkich niezbędnych w pracy elementów, tym jest ono lepszym.
Istotne znaczenie mają dodatkowe urządzenia wspomagające pracę jak wysięgnik z
podstawką na dokumenty – umieszczany obok monitora, na wysokości oczu operatora
i umożliwiający odczyt dokumentów bez odrywania wzroku od monitora. W razie
konieczności zamontowania pod blatem biurka wysuwanej szuflady na klawiaturę
(lub zakupu takiego modelu biurka) zdecydowanie należy zwrócić uwagą na jej
szerokość. Powinna zapewniać wystarczającą ilość miejsca na klawiaturę i myszkę
oraz taką głębokość - (około 10 cm
wolnego miejsca) aby nadgarstki dłoni swobodnie spoczywały na szufladzie lub
zainstalowanych przed klawiaturą podkładkach. Ma to szczególne znaczenie przy
pracy w środowisku Windows.
Pole
optymalnego widzenia
Polem
optymalnego widzenia jest obszar przestrzeni w której umieszczamy elementy
najczęściej w czasie pracy obserwowane jak dokumenty czy ekran monitora.
Pole
widzenia tworzy stożek o kącie wierzchołkowym około 300, którego
osią jest symetryczna, centralna linia pola widzenia na wprost oczu, pod kątem
150 w dół od poziomej linii oczu pracownika. Pomiary wykonujemy przy
wyprostowanej pozycji głowy oraz tułowia. W polu optymalnego widzenia powinien
być umieszczonym ekran monitora i uchwyt na dokumenty. Biurko powinno zapewniać
wolną przestrzeń dla nóg. Pod biurkiem, w miejscu przeznaczonym na nogi, nie
powinny być ustawiane pojemniki na papier, jednostki centralne komputerów,
kartony po sprzęcie, ani żaden inny sprzęt ograniczający pracownikowi swobodne
ustawienie nóg.
Podnóżek
Nie
należy do obowiązkowego i standartowego wyposażenia stanowiska pracy. Jest stosowanym
w momencie wyposażenia stanowisk pracy w biurka na których są ustawione
monitory które nie posiadają regulacji wysokości. Podnóżek mając regulowaną
wysokość, zapewnia wygodną pozycję nóg podczas pracy. Minimalne wymiary
podnóżka wynoszą 30 x 40 cm a jego kąt pochylenia powinien być regulowanym w
zakresie od 0 do 250. Powinien posiadać możliwość ustawiania kąta
pochylenia przez pracownika z pozycji siedzącej. Powinien być pokryty tworzywem
nie powodującym ślizgania się i posiadającego małą przewodność cieplną.
Podnóżek jest rozwiązaniem doraźnym ale koniecznym do stosowania.
Monitor
Na
rysunku pokazano przykład właściwego umieszczenia monitora oraz podstawowe
parametry rozmieszczenia poszczególnych urządzeń na stanowisku pracy. Ponieważ
przed monitorem spędzamy wiele godzin i od jego jakości zależy stan naszych
oczu, zdrowia i samopoczucia, pamiętajmy że obok klawiatury i myszy, monitor
najbardziej wpływa na wygodę i wydajność pracy pracownika. Powinien być
ustawiony w linii wzroku patrzącego, na wprost operatora, w sposób pozwalający
uniknąć odblasków, refleksów świetlnych pogarszających widoczność obrazu.
Odległość
użytkownika od ekranu powinna wynosić około 70 cm (minimalna odległość
wynosi od 40 do 50cm). Górny brzeg ekranu monitora powinien być nieco niżej od
poziomu oczu pracownika, ale nie powyżej tego poziomu. Odległość pomiędzy
sąsiednimi monitorami powinna wynosić minimum 60 cm. Osoba pracująca z tyłu
monitora powinna znajdować się w odległości co najmniej 80 cm ale zalecana
odległość wynosi 130cm. Najlepszym rozwiązaniem jest ustawienie monitorów tyłem
jeden względem drugiego. Sam monitor musi mieć możliwość łatwego obracania,
przekręcania i przechylania co umożliwia osiągnięcie odpowiedniego i
najlepszego dla danego operatora kąta widzenia.
Krzesło
Musi
być stabilne. Powinno posiadać podstawę pięcioramienną wyposażoną w kółka.
Powinno posiadać możliwość regulacji wysokości siedziska oraz kąta ustawienia
oparcia. Siedzisko obrotowe o wymiarach płyty siedzeniowej 42 x 42 cm. Płyta
siedzeniowa powinna być pokryta grubą warstwą miękkiego, sprężystego, najlepiej
naturalnego materiału. Krzesło musi zapewniać maksymalną swobodę ruchów.
Powinno
posiadać poręcze, podpórki aby można było opierać wygodnie łokcie odciążając
kręgosłup oraz mięśnie ramion i karku. Powinno mieć regulowane oparcie i
podpierać kręgosłup w odcinku lędźwiowym. Oparcie winno mieć 850mm wysokości i
300 mm szerokości a kąt oparcia krzesła nie może ulegać zmianie pod wpływem
ciężaru ciała. Zakres ruchomości powinien wynosić 50 do przodu i do
300 do tyłu. Zalecana głębokość siedziska od 380 do 400mm. Za
płytkie krzesło stwarza Dyskomfort ludziom wysokim natomiast krzesło za
głębokie stwarza problemy ze wstawaniem i siadaniem.
Praca
przy komputerze jest pracą siedzącą która wymaga wysiłku statycznego. Jest to
powodem obciążenia mięśni. Najbardziej obciążone są mięśnie utrzymujące ciało w
pozycji siedzącej, mięśnie stabilizujące kręgosłup, mięśnie ramion i rąk oraz
mięśnie karku utrzymujące pionowo głowę. Przedłużony w pozycji siedzącej nacisk
mięśni na naczynia krwionośne staje się powodem zmniejszenia przepływu krwi
przez mięśnie. Przyśpiesza to zmęczenie mięśniowe.
Długo
utrzymywana pozycja siedząca może doprowadzić do zwyrodnienia stawów, zapalenia
pochewek ścięgnistych, bólów mięśni i kręgosłupa. Dobre krzesło zapewnia dobrą
i prawidłową postawę przy pracy, zwłaszcza krzesło z podpórką dla części
lędźwiowej kręgosłupa. Należy pamiętać że ważnym i istotnym elementem
wpływającym na właściwą postawę w czasie pracy jest zapewnienie
nieograniczonego szafkami czy szufladami miejsca dla nóg o szerokości minimum
70cm o głębokości minimum 60cm. Rozważyć należy także i drugą stronę
zagadnienia czyli problem subiektywnego odczucia pracownika który to krzesło
będzie użytkował. Subiektywne odczucie jest bardzo zindywidualizowane i dlatego
wybór krzesła wymaga podejścia indywidualnego. Najlepiej gdy istnieje możliwość
okresowego przetestowania oferowanego do zakupu modelu. Wskazanym jest aby
krzesło nie ograniczało swobody ruchów, a wręcz pozwalało na siedzenie
dynamiczne z częstą zmianą pozycji. W praktyce oznacza to odpowiednie do ciała
rozmiary siedziska oraz właściwą odległość między podłokietnikami – która
powinna być większą niż największa szerokość tułowia. Zachowanie takich
proporcji pozwoli pracownikowi na swobodne wstawanie i siadanie. Krzesło
powinno posiadać wysokie i odpowiednio wyprofilowane oparcie odpowiadające
całej długości pleców z mechanizmem pozwalającym na ciągłe podparcie pleców.
Myszka
Osoby
często korzystające z myszki mogą nadwerężyć dłoń. Skutkiem nadwerężenia jest
zmęczenie lub schorzenia dłoni, ramienia i barku. Długie jednorodne obciążenie
mechaniczne wywołuje podrażnienie oraz ból przedramienia i nadgarstka. Dlatego
cała dłoń od kciuka po końce palców powinna leżeć wygodnie na myszy. Część
myszki na której leży ręka winna być wypukła, a przednia część musi być niższa
od tylnej. Osoby redagujące teksty oraz internauci winni kupować myszki z rolką
przewijającą tekst. Z upływem czasu kulka myszki obraca się gorzej z powodu
nagromadzenia się kurzu. Dlatego mysz należy regularnie rozkręcać i wyczyścić
kurz wewnątrz obudowy oraz samą kulkę, suchą nie pylącą szmatką.
Klawiatura
Ma
bezpośredni wpływ na wydajność i komfort pracy. Wpływa także na zapobieganie
dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego. Klawiatura powinna być
usytuowaną w linii środkowej ciała operatora. Poprawne ustawienie dłoni i
przedramion podczas pracy przy komputerze może uchronić pracownika przed
przewlekłymi schorzeniami. W zachowaniu właściwej pozycji pracy mogą pomagać
wyprofilowane tak aby dłonie leżały na klawiaturze w sposób naturalny,
klawiatury ergonomiczne. Posługiwanie się tą klawiaturą jest zalecane zwłaszcza
dla osób które opanowały pisanie 10 palcami. Przed zakupem klawiaturę należy
jednak wypróbować, czy dany model jest dla nas modelem odpowiednim. Prawidłowe
ułożenie kończyn górnych podczas obsługi typowej klawiatury winno być takie aby
kąt między ramieniem a opartym na podłokietniku przedramieniem wynosił 900.
Ułożenie klawiatury powyżej łokcia będzie powodowało bóle w obrębie ramion.
Ręce podczas pisania na klawiaturze powinny być swobodne oraz powinny posiadać
możliwość oparcia nadgarstków o podkładkę. Ważnym jest aby ręka nie opierała
się o kant stołu na wysokości nadgarstka. Występuje wówczas możliwość
pogarbienia nerwu przebiegającego przez nadgarstek. Należy wystrzegać się
niewłaściwych rozwiązań. Dobra klawiatura nie powinna być ani za „twarda” ani
za „miękka”.
Ułożenie dłoni
podczas pracy na klawiaturze komputera.
Aby
zadbać o nadgarstki możemy do klawiatury standardowej dokupić podstawkę
dostosowana do wysokości klawiatury. Dobre rezultaty daje stosowanie
specjalnych podstawek żelowych (jak na rysunku poniżej) umieszczone przed
klawiaturą i myszką. Prawidłowa podkładka żelowa powinna być szeroka od 5 do 10
cm i zapewniać swobodne oparcie dla nadgarstków.
Przedstawione powyżej rozwiązanie jest właściwe ponieważ
„szuflada” jest na tyle szeroka że mieści swobodnie klawiaturę i myszkę. To
bardzo istotny problem zwłaszcza podczas
pracy w środowisku Windows, wymagającym używania naprzemiennie klawiatury i
myszki. Zbyt wąska szuflada wymaga jej zamykania aby obsłużyć myszkę i nie jest
dobrym rozwiązaniem. Najczęściej spotykane na rynku stoliki pod komputer są
niestety w takie szuflady wyposażane.
Uchwyt
na dokumenty i podnóżek
Dodatkiem
do stanowiska komputerowego jest uchwyt na dokumenty mocowany obok monitora i
umożliwiający swobodne odczytywanie przepisywanego tekstu oraz podnóżek pod
nogi operatora – zdjęcie wyżej.
POSTAWA
PRZY PRACY
Zachowanie
prawidłowego ustawienia ciała jest kluczowym elementem wpływającym na zdrowie.
Pomagają w tym dobrze zaprojektowane meble, ale wiele zależy od samych
użytkowników. Prawidłowa technika pisania, właściwa prawidłowa pozycja przy
pracy, prawidłowe ustawienie mebli i poprawne przyzwyczajenia pracownika są
najważniejsze. Podstawowe zasady właściwej postawy w czasie pracy to:
Trzymać głowę prosto, tak aby szyja nie była wygięta i
nie powodowało to zniekształceń odcinaka szyjnego kręgosłupa. Opierać się
plecami o oparcie krzesła, co zmniejszy zmęczenia kręgosłupa w odcinku szyjnym.
Trzymać łokcie przy sobie lub oparte na poręczach fotela gdyż nie obciąża to
dodatkowo pleców. Siedzieć ergonomicznie – regulować oparcie i wysokość fotela.
Klawiaturę ustawić nisko aby nie powodować zgięcia rąk w nadgarstkach.
Regulować wysokość fotela, pamiętając aby stopy swobodnie opierały się o
podłogę. Nogi powinny być zgięte w kolanach pod kątem prostym. Stopy trzymać
ustawione swobodnie i płasko na podłodze lub na odpowiedniej podstawce -
podnóżku. Przysuwać się jak najbliżej do oparcia krzesła, rozwierając jak
najszerzej kolana i opierając się o podłogę cała powierzchnia stóp.
Ramiona
powinny zwisać swobodnie. Klawiatura powinna być ustawioną na nie ślizgającej
się powierzchni i w przypadku wysokości klawiatury większej niż 3 cm, należy
wyposażyć ją w odpowiednie podkładki pod nadgarstki. Głowa prosta, mięśnie
karku rozluźnione, broda lekko przygięta do klatki piersiowej.
Krzesło
powinno zapewnić oparcie do połowy łopatek siedzącego, z podpórką lędźwiową. Po
każdej godzinie pracy z komputerem, jego użytkownik powinien robić przerwę, w
czasie której powinien wykonywać ćwiczenia oddechowe, masaż palców rąk,
rozluźniać mięśnie tułowia oraz masować skórę głowy.
Na rysunku, stanowisko operatora
komputera.
Negatywne
skutki zdrowotne nieprzestrzegania zasad bhp w czasie długotrwałej pracy w
pozycji siedzącej przy komputerze.
Nieprzestrzeganie
zasad bhp przy komputerze może być powodem powstawania wielu niekorzystnych
objawów chorobowych. Niektóre z nich to:
RSI
(Repetitive Strain
Injury), Zespół Cieśni Nadgarstka.
To
zespół urazów wynikających z przeciążenia. Jego objawy to przewlekły ból
ramion, przedramion, przegubów dłoni. Przyczyny kumulują się przez wiele lat.
Ich powodem jest długotrwała praca w siedzącej pozycji powodująca statyczne
obciążenie mięśni i nacisk na dyski międzykręgowe, oraz praca na
nieergonomicznej klawiaturze bez podkładki pod nadgarstki. Dochodzi do
usztywnienia mięśni pleców, karku i rąk. Objawami jest występowanie drętwienia
palców wskazujących które narastająco obejmuje barki. Pogarszająca się
sprawność kończyn górnych oraz zakres ruchów i słabnąca siła chwytu palców.
Prowadzenie samochodu staje się niemożliwe a do rangi problemu dochodzi podniesienie słuchawki telefonu czy
zjedzenie posiłku. Efektem schorzenia jest długotrwale i nieprzyjemne leczenie
lub interwencja chirurgiczna i długotrwała rehabilitacja. Choroby z tego
zespołu są często mylnie diagnozowane ponieważ wielu lekarzy nie słyszało o
RSI. Schorzenie to nie jest uznanym za chorobę zawodową. Zapobieganie
schorzeniu jest możliwe przez wykorzystanie na prostą gimnastykę przerw w
pracy.
Dolegliwości
kręgosłupa i pleców
Spowodowane
są niewłaściwym urządzeniem i wyposażeniem stanowiska pracy ale także
samoczynnym przyjmowaniem przez pracowników niewłaściwej postawy w czasie
pracy. Objawami są bóle kręgosłupa, pleców, dyskopatia, skurcze mięśni nóg oraz
skrzywienie kręgosłupa.
Impotencja,
dolegliwości menstruacyjne i poronienia
Są
skutkiem długotrwałej, pracy przy komputerze, dodatkowo potęgowanej siedzącym
trybem życia w domu. Może to predysponować niektóre z kobiet w ciąży do
samoistnego poronienia, ale także do zahamowania wewnątrzmacicznego rozwoju
płodu. Jako jedną z przyczyn podaje się elektrostres. Jak podkreśla literatura
zdarza się to wyjątkowo rzadko, ale pominięcie promieniowania monitora pośród
czynników szkodliwych dla kobiet w ciąży byłoby błędem. Zapobieganie to
bezwzględne przestrzeganie zakazu wykonywania pracy przy monitorze powyżej 4
godzin/dziennie przez kobiety w ciąży.
Podrażnienia
skóry i alergie
Wywołuje
je kontakt skóry z dodatnio naładowanymi cząstkami kurzu odpychanymi przez
monitory oraz wypychanymi z jednostek centralnych komputerów przez ich
wentylatory w kierunku operatora. Objawami to podrażnienia skóry i alergie.
Podrażnienia
błony śluzowej
Podrażnienia
śluzówek oczu, nosa, krtani wywoływane przez reakcję organizmu na zbyt duże
stężenie ozonu w powietrzu. Występowanie u osób zatrudnionych w dużych halach
biurowych wyposażonych w drukarki i kopiarki laserowe.
Elektrosmog
i działanie ozonu.
Poza
wymienionymi wyżej alergiami i podrażnieniami dokładnie nie poznano pełnego
zakresu jego negatywnego oddziaływania. W starszych typach monitorów nie
istnieje żadna skuteczna możliwość ograniczenia szkodliwego oddziaływania tych
monitorów i należy je wymieniać na jednostki nowe i bezpieczne.
Szerokie
gremium naukowców przypuszcza że rozdrażnienie, utrata sił i energii życiowej
(wypalenie się), zaburzenia przewodu pokarmowego, czy dolegliwości
menstruacyjne i impotencja są wywołane przez promieniowanie elektromagnetyczne
monitora oraz oddziaływanie różnego rodzaju gazów, bezwonnych tlenków i
furanów, zaliczanych do rakotwórczych trucizn. Określane to jest szeroko
określonym mianem VDOS - Visual display operator syndrom. Istotnym i ważnym
problemem jest szkodliwe działanie ozonu na organizm człowieka. Ozonu brakuje w
warstwie ochronnej atmosfery ziemskiej ale na ziemi mamy go za dużo. Jest
agresywnym chociaż nietrwałym gazem (O3) który drażni błony śluzowe
nosa, oczu i krtani. Jest podejrzewany o uszkodzenia oczu. Emitują go wszystkie
urządzenia, a szczególnie kserokopiarki podczas nadawania potencjału
elektrycznego drobinom tonera.
Narażenie
narządu wzroku
Po
długotrwałej pracy, większość operatorów skarży się na łzawiące i przekrwione
oczy, zaczerwienione spojówki, uczucie pieczenia i szczypania, bóle głowy
senność, apatię. Większość też podaje objawy zaburzenia widzenia oraz wrażenie
suchych oczu. Od maja do września 1999r. Klinika Okulistyki AM we Wrocławiu
przeprowadziła badania wpływu pracy na wzrok i samopoczucie. Badano 5000 osób.
Z tych badań wynika że 96 na 100 osób pracujących przy komputerach ma
dolegliwości narządu wzroku. Podczas 8 godzin wpatrywania się w monitor oczy
operatora wykonują około 30 tys. ruchów. Oczy są suche, piekące i przekrwione.
Przy dodatkowym skumulowaniu braku ostrości, nadmiernej jaskrawości oraz
migotania obrazu monitora, spada częstotliwość mrugania powiekami i zwilżania
oczu. Jest to pierwszy objaw Syndromu Sicca którego objawami jest wysychanie i
zmętnienie rogówki oraz stopniowa utrata wzroku.
Powodem
jego powstawania jest niewłaściwy monitor, niewłaściwie ustawione parametry
monitora, nie wykorzystane w pełni możliwości ekranu, ale także długotrwała
praca z małymi czcionkami. Można zapobiegać tym objawom przez częste mruganie
powiekami, robienie przerwy w pracy, stosowanie właściwego monitora o
odświeżaniu minimum 85Hz i właściwe jego wykorzystanie. Nie należy wykorzystywać
w czasie pisania, pisma mniejszego niż 8 punktów (a zalecana jest praca na
11-12 punktów oraz stosowanie czcionki Arial, Times New Roman).
Jest
możliwe przeciwdziałanie praktyczne przez mocne zaciskanie powiek a następnie
mocne otwieranie oczu w czasie odchodzenia od monitora. Czynność powtarzać
kilka razy i ponawiać w ciągu dnia. Innym sposobem jest zamknięcie oczu i
szczelne zasłonięcie ich dłońmi przy jednoczesnym naciskaniu nadgarstkami na
gałki oczu. Należy się skupić się i zaczekać aż znikną wszystkie występujące
kolorowe plamy. Ćwiczenia powyższe należy
wielokrotnie w ciągu dnia powtarzać.
Zawroty
głowy
Są
jednym z najczęściej spotykanych objawów. Są powodowane złym stanowiskiem pracy
i przeciążeniem oczu, stresem oraz długim korzystaniem z okularów VR –
zwłaszcza okularów w metalowych oprawach, ogniskujących promieniowanie.
Promieniowanie
ekranu
Promieniowanie
ekranu jest powodem zachwiania równowagi między jonami dodatnimi a jonami
ujemnymi w powietrzu, przez zwiększenie się ilości jonów ujemnych. Reakcją
człowieka jest depresja, obniżenie ciśnienia krwi, obniżenie sprawności
organizmu i ból głowy. Przeciwdziałamy tym zjawiskom przez stosowanie
drewnianych podłóg, boazerii, oraz przez umieszczanie w pomieszczeniu roślin.
Jednymi z najlepszych roślin są: paproć, geranium, tuja pokojowa, jałowiec
karłowaty, aloes, trzykrotka. Zalecanym i efektywnym sposobem tworzenia dobrego
mikroklimatu jest sztuczna jonizacja powietrza. Jonizatory umieszczamy w
odległości 1 do 2 m od stanowiska pracy i uruchamiamy na krótkie 60 do 110
minutowe okresy z 2 godzinnymi przerwami w pracy jonizatora.
Pole
elektromagnetyczne
Jest
wytwarzane przez płynący prąd. W nowoczesnym sprzęcie nie ma ono takiego
znaczenia ze względu na mniejszą ilość transformatorów i cewek
elektromagnetycznych. Nadal jednak jest ważnym czynnikiem wiążącym się z pracą
monitora, zwłaszcza monitora kineskopowego. Powoduje polaryzację napięcia
elektrostatycznego pomiędzy człowiekiem a ekranem monitora. W jej rezultacie
twarz operatora przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu co
naładowany elektrycznie ekran. Pogarsza się proces oddychania oraz wyrazistość
odczytywania z ekranu informacji. Kurz i jonizacja powietrza może wywoływać
podrażnienia skóry i alergie. Silne pole może być powodem zaburzenia procesów
bioelektrycznych. Nie stwierdzono, mimo wielokrotnych badań, szkodliwego wpływu
na przebieg ciąży u kobiet. Wpływ na organizm człowieka jest ciągle przedmiotem
sporów. Wszystkie aktualnie sprzedawane monitory, zwłaszcza monitory LCD
spełniają bardzo rygorystyczne w tym zakresie normy TCO.
Promieniowanie
rentgenowskie
Emisja
promieniowania rentgenowskiego przez nowoczesne monitory została w ostatnich
latach obniżoną i obecnie jest niższą od tła. Oznacza to że jest ono niższym od
naturalnego promieniowania przyrodniczego. Na ile jego małe dawki przy
długotrwałym oddziaływaniu na organizm wpływają na człowieka nie zostało
jeszcze naukowo wyjaśnione.
Pole
elektrostatyczne
Które
powstaje w wyniku wtórnej emisji elektronów wybijanych przez wiązkę elektronów
o wysokiej częstotliwości, bombardującą wewnętrzną powierzchnię ekranu oraz
towarzyszące mu promieniowanie jonizujące. Powoduje zbieranie się na
powierzchni ekranu kurzu. Przesuwając ręką po ekranie słyszymy ciche trzaski co
oznacza że na ekranie zebrał się ładunek elektrostatyczny. Promieniowanie to
jest neutralizowanym przez działanie wody zawartej w powietrzu. Przy
wilgotności powietrza 50 - 60% potencjał elektrostatyczny jest znacznie
ograniczonym. Dlatego ważnym zagadnieniem jest wietrzenie pomieszczeń,
zwłaszcza w okresie zimowym kiedy wilgotność może spadać do 30%. Najbardziej
intensywne pole elektrostatyczne występuje przez pierwszy kwadrans od włączenia
monitora.
Zaleca
się włączanie komputera na kilkanaście minut przed rozpoczęciem pracy.
Promieniowanie
jonizujące
W
nowych monitorach jest filtrowanym przez szkło ołowiowe ekranu kineskopu. Samo
szkło oraz warstwa antystatyczna redukuje niemal całkowicie pole elektryczne i
ładunki statyczne ekranu. Konstrukcja odchylania i ekranowanie zamyka pole
magnetyczne wewnątrz obudowy. Dzięki temu możemy śmiało spędzać znacznie więcej
czasu przed ekranami monitorów, bez obawy o nasze zdrowie. Produkowane obecnie
monitory posiadają oznakowanie potwierdzające spełnianie bardzo surowych
wymagań bezpieczeństwa pracy z monitorami. Poniżej pokazano wzory tych
oznaczeń. Umieszczenie ich na monitorze świadczy o tym, że monitor ten jest
bezpiecznym dla użytkownika.
Ruch
powietrza
Zainstalowane
wewnątrz komputera urządzenia wirujące (wentylatory) wymuszają ruch powietrza
przenosząc pyłki, alergeny oraz zjonizowane powietrze wytworzone przez monitor.
Wzrostowi natężenia zjonizowanego powietrza i pyłków w pomieszczeniu zapobiega
wietrzenie pomieszczeń.
Szkodliwe
gazy
Z
nagrzanym powietrzem z wnętrza komputera i monitora wydzielają się związki
chemiczne. Są to gazy bezwonne, tlenki i furany. Są zaliczanymi do
najgroźniejszych trucizn środowiska naturalnego oraz mają działanie
rakotwórcze. Wydostają się z emulsji ognioodpornej którą pokryte są obudowy
nowych monitorów i jednostek centralnych i dlatego występują najczęściej w
pomieszczeniu do którego został wstawiony nowo zakupiony sprzęt.
Przeciwdziałamy tym zjawiskom przez dobre „wygrzanie” sprzętu w czasie kilku
dni w często wietrzonym pomieszczeniu. Szkodliwe substancje w tym czasie
ulatniają się.
PROFILAKTYKA
ĆWICZENIA
WZMACNIAJĄCE I RELAKSACYJNE.
Komputery są uciążliwe, ale nie są
szkodliwe” i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności, zdrowie
użytkownika komputera nie jest narażone na szwank. Dotychczas „nie ma schorzeń
rozpoznanych jako choroby zawodowe wynikające z pracy na komputerze, chociaż są
choroby wywoływane pracą na klawiaturze”. Taką chorobą nadgarstka jest zespół
cieśni nadgarstka który dotychczas był chorobą zawodową malarzy, pianistów i
maszynistek. Choroby te ujawniają się po 10 do 12 latach pracy przy komputerze.
Biorąc pod uwagę że komputery na szerszą skalę w Polsce są stosowane od 1989
roku, to najbliższe lata pokażą jak rzeczywiście w Polsce wygląda rozwój
sytuacji w tym zakresie.
Tymczasem
w literaturze zgodnie podkreśla się że praca przy komputerze jest bardzo
wyczerpującym i wymagającym wytrzymałości zajęciem. Przykładowo podaje się że:
a)
po
sześciu godzinach aktywności lewego palca wskazującego, związane z tym
obciążenia są porównywalne do
obciążenia nóg podczas 40 km marszu,
b)
podczas
8 godzin pracy nasze oczy wykonują około 30 tys. ruchów i są tak przeciążone że
nie potrafią przystosować się do kolejnych wymagań,
c)
jeżeli
siedzimy przez długi czas to poszczególne elementy kręgosłupa ulegają
ściśnieniu a w niewłaściwej pozycji przyciąganie ziemskie dodatkowo obciąża
kręgosłup tak że po czasie odczuwamy ból pleców,
d)
uszkodzenia
dysku są nie tylko skutkiem wypadku. Najczęściej przyczyną jest brak ruchu lub
długie unieruchomienie ciała. Najwięcej przypadków wysunięcia dysków (95%)
przytrafia się pomiędzy najniższym kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową i
dotyka najczęściej ludzi w wieku 30 do 40 lat.
e)
schorzenia
kręgosłupa, zwyrodnienia stawów głównie dłoni i nadgarstków, zaburzenia
błędnika, bóle głowy, utrata wzroku i słuchu to tylko część spraw
nieprzyjemnych które spotkać mogą nieomal każdego.
Na
podstawie przeprowadzonych badań stwierdza się że 1 do 4% wszystkich
użytkowników internetu to ludzie w większym lub mniejszym stopniu uzależnieni.
Badania
przeprowadzone w USA na grupie osób korzystających z komputera powyżej trzech
godzin dziennie wykazały, że blisko 80% z nich ma nabyte wady wzroku, a
praktycznie 100% cierpi na inne dolegliwości wynikające bezpośrednio z faktu
użytkowania komputera.
Tak
więc, jeśli chcemy aby eksploatowane mięśnie i stawy służyły nam dobrze i jeśli
chcemy maksymalnie ograniczyć możliwe negatywne skutki, to poza przyjmowaniem w
pracy właściwej pozycji ciała, powinniśmy co godzinę wychodzić na świeże
powietrze lub na przerwę z dala od stanowiska pracy i komputera. Jeżeli któreś
z wymienionych wcześniej objawów ujawnią się, będzie już za późno. Najstarszą
medyczną dewizą jest: „lepiej zapobiegać niż leczyć!” ma to istotne znaczenie,
tym bardziej że z leczeniem także mogą być problemy... ponieważ wielu lekarzy
nie kojarzy rozpoznawanych chorób z naszym komputerem !!!!!.
***
Podstawą
do wprowadzania zasad ergonomii w biurze jest Rozporządzenie Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr.148, poz. 973
z 1998r.), wraz z jego integralnym załącznikiem do rozporządzenia (poz.978)
Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, jakie
powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe. W załączniku
tym są wymienione jedynie takie zalecenia, które pozwalają na stworzenie
stanowiska pracy bezpiecznego i nie stwarzającego ryzyka powstania dolegliwości
w czasie pracy czy odległych negatywnych skutków. Nie jest ono przepisem na
nowoczesne i ergonomiczne stanowisko pracy przy komputerze. Można spełnić
wszelkie wymagania stawiane przez powyższe rozporządzenie a praca w biurze
będzie nadal dla pracownika pracą uciążliwą. Na jej uciążliwość będzie wpływała
duża intensywność pracy oraz niedostosowanie stanowiska do potrzeb lub upodobań
pracownika wynikające z jego nieświadomości lub nieumiejętności. Warunki pracy
nie spowodują utraty zdrowia, ale mogą przyśpieszyć i zwiększyć poziom
zmęczenia. Jednym z pierwszych zauważalnych efektów będzie zmniejszenie
efektywności i wydajności pracy oraz wzrost liczby popełnianych błędów. Błędy
wynikające choćby z niewłaściwej interpretacji danych mogą powodować znaczące
straty ekonomiczne i zmniejszyć poziom bezpieczeństwa. Dlatego na stanowiskach
pracy wymagających stabilności zachowania wzmożonej uwagi celowym będzie
stworzenie stanowiska pracy spełniającego nie tylko minimalne wymagania
wynikające z rozporządzenia, ale stanowiska uwzględniającego najnowsze zdobycze
technologii i badań z dziedziny fizjologii pracy.
PROFILAKTYKA
CWICZENIA
PRZY KOMPUTERZE
Warto
uprawiać regularnie i z umiarem jakiś ogólnorozwojowy sport. Może to być
angażujące wszystkie mięśnie pływanie lub rekreacyjne ćwiczenia na siłowni.
Warto także wykorzystać krótkie chwile przerw w pracy na wykonanie prostych
relaksujących i rozluźniających ćwiczeń gimnastycznych.
Stojąc lub siedząc,
pochylamy głowę na boki na przemian w prawo i lewo. Starać się nie unosić
jednocześnie ramion w górę. Rozluźniamy i rozciągamy mięśnie boczne szyi.
Działanie
profilaktyczne na stawy kręgosłupa szyjnego, przeciwdziała bólom promieniującym
do stawów barkowych i ramion.
Działanie podobne
jak (na fot.1), siedząc na krześle, mając wyprostowane plecy starać się dotknąć
brodą do klatki piersiowej jak tylko najniżej sięgniemy. Tak rozciągamy mięśnie
szyi i karku. Wiele amerykańskich firm w trosce o zdrowie pracowników zastępuje
krzesła wielkimi nadmuchiwanymi piłkami a siedząc na wielkiej kuli, nie sposób
co chwila się nie poprawiać.
I właśnie o to
chodzi. Wiercąc się przeciwdziałamy zastaniu się stawów i kręgosłupa.
Na wysokości kolana
chwytamy oburącz od spodu udo i przyciągamy go do klatki piersiowej.
Nie pochylać się do
przodu. Rozciągamy mięśnie uda.
Ćwiczenie dla
wszystkich osób spędzających dzień na siedząco.
Siedząc
zakładamy nogę na nogę. Prawą ręką chwytamy za kolano lewej nogi, jednocześnie
skręcamy barki wraz z głową do oporu w prawą stronę, i na przemian. Rozciągamy
mięśnie lędźwiowe, barków, szyi, i ud. Rozluźniamy stawy kręgowe oraz
przeciwdziałamy skrzywieniom kręgosłupa.
Proste
a dobre dla serca i wspaniały trening dla układu krążenia.
Siedząc
z opartymi plecami podnosimy nogę wyprostowaną w kolanie do oporu. Każda noga
oddzielnie. Tak rozciągamy tylne mięśnie uda i wzmacniamy mięśnie przednie.
Wskazane, zwłaszcza gdy odczuwamy bóle w tylnej części uda.
Siedząc
opieramy plecy o oparcie. Splatając palce rąk z tyłu za głową podnosimy oba
ramiona do góry. Rozciągamy mięśnie barków i mięśnie piersiowe.
To
dobre lekarstwo na opadające ramiona.
Siedząc
opieramy ręce na biodrach. Palce rąk skierowane do przodu a kciuki do tyłu.
Wykonujemy krążenia całych ramion do przodu i do tyłu. Rozluźniamy mięśnie
obręczy barkowej i wzmacniamy mięśnie górnej części grzbietu.
Ważne
ćwiczenie dla osób cierpiących na ból kręgosłupa i stawów barkowych.
Przyciągamy
podbródek do klatki piersiowej i pochylamy tułów w dół. Rękoma chwytamy za
czubki palców nóg. W tej pozycji postarać się wytrzymać 0,5 -1 minuty.
Rozciągamy
mięśnie grzbietu, rozluźniamy więzadła kręgosłupa i przeciwdziałamy
zesztywnieniom stawów kręgowych.
Łączymy
obie ręce i ze splecionymi palcami dłońmi wykonujemy krążenia rąk w obie
strony. Ćwiczenie wskazane osobom odczuwającym bóle nadgarstków i palców
podczas pracy przy klawiaturze.
Wykonywanie
w każdej możliwie wolnej chwili wybranych i jak widać bardzo prostych ćwiczeń
wcale nie powinno być powodem nieporozumień czy uśmiechów. W końcu przy monitorach
komputerów pracuje coraz większa część zatrudnionych pracowników i zagrożenia
są dla wszystkich jednakowe. Jedynie brak świadomości tych zagrożeń,
lekceważenie zagrożenia a może chęć nie narażania się „na śmieszność” w oczach
współpracowników skłania do nie wykonywania tych prostych porad. Nie należy
obawiać się śmieszności a wręcz podpowiadać innym kolegom. Należy wytłumaczyć
zasady i zalety tych prostych ćwiczeń a one z pewnością będą wpływały
pozytywnie na poprawę naszego samopoczucia oraz na ogólny stan naszego zdrowia.
Być może pozwolą wielu kolegom uniknąć możliwych i mogących wystąpić znacznie
poważniejszych schorzeń.
PRZEPISY
PRAWNE REGULUJĄCE ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z PRACĄ
NA
STANOWISKU KOMPUTEROWYM
Polska
Norma PN-84/E-02033. Oświetlenie wnętrz
światłem elektrycznym.
Polska
Norma PN-71/B-02380. Oświetlenie wnętrz
światłem dziennym. Warunki ogólne.
Polska Norma
PN-77/T-06582. Ochrona pracy w polach elektromagnetycznych wysokich częstotliwości w zakresie 0,1-300MHz.
Metody pomiaru natężenia pola na stanowiskach pracy.
Zalecenia
norm międzynarodowych ISO 924 oraz ISO 8995.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
1 grudnia 1998r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach
wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr.148, poz. 973 z 1998r.), zgodne z
Dyrektywą Unii Europejskiej 90/270/EEC z 27 maja 1990r. Nakłada ono na
pracodawców obowiązki: zmniejszenia uciążliwości pracy.., prowadzenia
systematycznej oceny zagrożeń.., obowiązku informowania pracowników o
występujących zagrożeniach.., prowadzenia działalności profilaktycznej..,
zmniejszanie monotonii pracy.., przeciwdziałać ograniczaniu kontaktów
społecznych.., obowiązek zwrotu przez pracodawcę części kosztów za wykonane
przez pracownika, okulary korekcyjne..,
Załącznik
do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia1998
(po.978), Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe.
Dyrektywa
Unii Europejskiej 90/270/EEC z 29 maja 1990r. w sprawie minimalnych wymagań w
dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami
wyposażonymi w monitory ekranowe.
Rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983r. z pózn. zmianami w sprawie chorób
zawodowych, (Dz. U. 01.04.36).
Ustawa
z dnia 26 czerwca 1974r Kodeks pracy, z pózn. zmianami (Dz. U. 01.11.84).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym
charakterze, wykaz A, dział 14, poz. 5, (Dz.U. Nr. 83.8.43 z 1983r.) z
późniejszymi zmianami. Praca przy monitorach komputerowych zaliczana jest do
prac w szczególnych warunkach, w których wykonywanie uprawnia do niższego wieku
emerytalnego oraz do wzrostu o 10% podstawy wymiaru emerytury i renty
inwalidzkiej, jeżeli pracownik przepracował na w/w stanowisku co najmniej 15
lat.
Osoby, który pracują sporo przy komputerze powinny regularnie badać swój wzrok. Centrum medyczne Medicare specjalizuje się w okulistyce. Jako jedna z niewielu placówek dysponuje odpowiednim sprzętem i specjalistami do wykonywania najtrudniejszych zabiegów. Zapraszam do zapoznania się z ofertą na stronie www https://medicare.med.pl/laserowa-korekcja-wzroku/
OdpowiedzUsuńŚwietnie napisany wpis. Czekam na wiele więcej
OdpowiedzUsuńNa pewno samo przestrzeganie zasad BHP jest istotną sprawą i ja jestem zdania, że również ważnym jest to aby wiedzieć co nieco o oznakowaniu RID w transporcie. Bardzo ciekawie o nim napisano w https://znaki-bhp.pl/oznakowania-rid-w-transporcie i mi taka wiedza się oczywiście przydaje.
OdpowiedzUsuńGorąco polecam firmę Techem w zakresie oznakowania miejsca budowy związanego ze znakami BHP jak tablice budowlane. Oferują produkty doskonałej jakości w przystępnej cenie.
UsuńAby zwiększyć produktywność w firmie pracodawcy powinni zapewnić pracownikom zdrowe i bezpieczne środowisko pracy, które minimalizuje ryzyko wystąpienia chorób zawodowych i urazów., będących powodem późniejszych absencji.
OdpowiedzUsuńhttps://conperio.pl/